HPV aşısı (rahim ağzı kanseri aşısı) nedir?

Human papilloma virüsün kısaltması olan HPV, viral bir enfeksiyon nedenidir. Vücuda bulaştığı zaman siğil, rahim ağzı kanseri, anal kanser, penil kansere neden olabilir. Toplumda çok yaygın bulunmakla birlikte erkeklerde %90’ın üstünde, kadınlarda ise %80’nin üzerinde görülmektedir. Bulaş yaptığı her kişide enfeksiyona neden olmaz. HPV virüsüne karşı yapılan aşıya HPV aşısı denilmektedir.

HPV virüsü sıklıkla 20-25 yaşları arasında daha sık bulaşmaktadır ve bulaşma riski partner (eş) sayısı ile artar. HPV virüsünün hala araştırmada devam eden 100’den fazla tipi vardır ve bunların bir kısmı düşük riskli olup sadece siğil yapabilirken, bir kısmı ise yüksek risklidir ve rahim ağzı kanserlerinin büyük çoğunluğundan sorumludur.

• HPV 6 ve 11 – Düşük riskli tipler olup siğil nedenleridir.
• HPV 16 ve 18 – Yüksek riskli tiplerdir. Bu iki tip rahim ağzı kanserlerinin %70’inden sorumludur. Diğer yüksek riskli tipler HPV 31, 33, 45, 52 ve 58 de rahim ağzı kanserlerinin yaklaşık %20’sinden sorumludur.

Bulaş nasıl olur?

HPV enfeksiyonu cinsel yolla veya direk temasla bulaşabilir. Aktif enfeksiyon geçiren veya taşıyıcı bir bireyin genital sistemine, ağzına veya cildine dokunarak alınabilir. Cinsel ilişki ile yaygın bulaşabilse de, oral veya anal ilişki ile, el ve genital bölgenin teması sonrasında da bulaş gerçekleşebilir. Kan yolu ile bulaşmaz. Ortak alan kullanımı, tuvalet, havlu gibi yollardan bulaş riski yok denecek kadar azdır. Prezervatif HPV bulaşını azaltsa da kapanmayan yerlerden bulaş yine gerçekleşebilir.

HPV enfeksiyonu hangi belirtileri verir?

Virüs bulaşından sonra klasik ateş, titreme, üşüme gibi enfeksiyon bulguları olmaz. Kişide hiçbir belirti vermeden yerleşebilir ve iki yıl içinde kendiliğinden atılamayabilir. Bazı kişilerde ise vücuttan atılamaz ve genital bölgede siğiller, rahim ağzı, vajina, makatta hücre değişimi ve kansere neden olabilir. Vücuda bulaştıktan hemen sonra kanser ortaya çıkmaz. 10-25 sene arasında bu süre değişir. Ancak bulaş zamanı tam tespit edilemeyeceği için jinekolojik kontrollerde HPV ve smear takipleri önem taşır.

Smear ve HPV testi nasıl yapılır?

Rahim ağzı görüntülenmesi amacıyla ince bir muayene aleti (spekulum) vajinaya yerleştirilir. Hassas bir fırça yardımıyla 5-10 saniye içinde smear ve HPV testleri rahim ağzından alınır. Bu bölgede sinir ucu bulunmadığı için tamamen ağrısız bir işlemdir. Smear testi rahim ağzında hücre değişimini patolojik olarak inceler. HPV testi ise kültür testidir. Vücutta HPV varlığı olup olmadığını gösterir. Ancak vücudu etkileyip etkilemediğini göstermez.

HPV enfeksiyonu olan herkes kanser olur mu?

HPV enfeksiyonu rahim ağzı kanseri sebebiyse de, HPV ile enfekte olan birçok kişide kanser gelişmez. Yüksek riskli HPV’lerde, partner sayısı çoksa, sigara içiyorsa, genetik yatkınlık varsa bu ihtimal artabilir. Ancak HPV aşısı kişiyi rahim ağzı kanserinden korur. Aşı olan bir kişinin rahim ağzı kanserinden vefat etmeyeceğini söylemek mümkündür.

HPV aşısı olmak gerekli mi?

Toplumda hızla yayılan HPV virüsü ile enfekte olma riski çok yüksektir. Aşının ikili, dörtlü ve dokuzlu tipi bulunmaktadır. Her üç aşı da rahim ağzı kanserlerinin %70 sebebi olan HPV tip 16 ve 18’e karşı bağışıklık sağlar. Ek olarak dörtlü ve dokuzlu aşı siğile neden olan 6 ve 11’e karşı da bağışıklık sağlar. Son çıkan dokuzlu aşı yüksek riskli diğer tiplere koruyuculuk sağlar.

• Cervarix® (ikili aşı) –  İki HPV tipine (HPV 16 ve 18) karşı koruma sağlar.
• Gardasil® (dörtlü aşı) – Dört HPV tipine (HPV 6, 11, 16 ve 18) karşı koruma sağlar.
• Gardasil 9® (dokuzlu aşı) – Dokuz HPV tipine (HPV, 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 ve 58) karşı koruma sağlar.

Kimler HPV aşısı olabilir?

HPV aşısı ideal olarak hiç ilişkiye girmemiş kişilere yapılsa da, aktif rahim ağzı kanseri hastası olmayan herkese yapılabilir. 9-11 yaş kız ve erkek çocuklarına 0.- 6.ayda iki doz uygulanır. Tekrar dozuna gerek yoktur. Bir ömür korunma sağlar. Rahim ağzı kanseri olan kişilerde tedavi amaçlı kullanılamaz. Gebelik döneminde uygulanması önerilmez.

Vücuda HPV bulaşsa da aşı olabilir miyim?

Elbette aşı olabilirsiniz. Erkek ve kadınlarda HPV virüsü varlığı aşıya engel değildir. Henüz bağışıklık sağlanmamış tiplerine karşı aşı fayda sağlar.

Aşı nasıl uygulanır?

15 yaşından önce 2 doz uygulanırken, 15 yaş ve üstünde 3 doz uygulanması gerekmektedir. İki doz 0. Ve 6.aylardadır (örneğin 0.doz Mart- 6.ay Eylül) Üç doz uygulama ise 0,2.ve 6.aylardır (örneğin 0.doz Mart, 2.ay Mayıs, 6.ay Eylül). Aşının ikinci dozu yapılırken 1-2 ay beklemek gerekli, üçüncü doz ise bir seneye kadar yapılabilmektedir. Ancak ideal olan aşılama tablosuna uyulmasıdır.

Aşı koruyuculuğu ne kadar?

Aşı tablosu tamamlandıktan sonra tekrar gerektirmez, bir ömür koruyuculuğu bulunmaktadır. Ancak ilerleyen dönemlerde yeni aşılar üretildiğinde kişi isterse bağışık olmadığı tipler için tekrar aşılanabilir. Yine de tüm aşılarda tip 16 ve 18’e karşı bağışıklık bulunduğundan mutlak suretle şart değildir.

Aşı olduktan sonra smear testine devam edilmeli mi?

Elbette ki devam edilmeli. Rahim ağzı kanseri aşısı bütün tiplere karşı koruma sağlamayabilir. Kişide önceden bir enfeksiyon olabilir. Bu yüzden HPV aşısı olunsa dahil smear kontrollerine devam edilmelidir. Smear testi üç senede bir yapılsa da kişide risk varlığında senelik yapılabilir.

Aşıdan hastalık kapar mıyım?

HPV aşısı vücuda aktif hastalığı vermemektedir. Bu yüzden aşıya bağlı HPV enfeksiyonu veya siğil ortaya çıkması mümkün değildir. Aşının yan etkileri olarak hafif ateş, aşı bölgesinde kızarıklık, hassasiyet, şişlik geçici olarak olabilir.